Historia i kultura Starego Sącza (parter – prawa strona, sala 3-7)
Sala nr 3. Od św. Kingi do Jana Pawła II
W sali prezentowane są wizerunki św. Kingi – dawne i współczesne obrazy i rzeźby oraz wydawnictwa z jej żywotami. Są także obrazy przedstawiające założone przez nią klasztory: ss. Klarysek i oo. Franciszkanów.
W dalszej części ekspozycja pokazuje na fotografiach Jerzego Cebuli największe wydarzenie w historii Starego Sącza – wizytę papieża Jana Pawła II i kanonizację bł. Kingi 16 czerwca 1999 r. Uzupełnieniem są pamiątki z tego wydarzenia: makieta ołtarza, autograf Ojca Świętego złożony na pamiątkę pobytu w Starym Sączu oraz pióro użyte tylko w tym celu przez papieża. Ponadto plakietki, ulotki, karty wstępu i stemple okolicznościowe.
Portrety króla Jana III Sobieskiego i stary oleodruk „Bitwy pod Wiedniem” wg Kossaka upamiętniają wizytę króla w Starym Sączu i jego spotkanie z żoną Marysieńką w drodze powrotnej spod Wiednia w 1683 r.
Znajdująca się w tej sali makieta miasta obrazuje jego rozwój przestrzenny. Inna makieta pokazuje jak wyglądał spalony w 1795 r. Ratusz Miejski.
Są również pamiątki prezydenckie przekazane przez prezydenta Andrzeja Dudę, w tym, autograf prezydenta USA Donalda Trampa.
Sala nr 4. Rzemiosło starosądeckie
W skład ekspozycji wchodzą dawne warsztaty rzemieślnicze: garncarski (koło garncarskie) po Pawle Płaziaku; szewski po Józefie Paszkiewiczu oraz narzędzia stolarskie, kuśnierskie, krawieckie i garbarskie. Ponadto prezentowane są wyroby garncarskie: Michała Starczewskiego, Józefa Bilińskiego, Ludwika Wilusza i Jana Wilusza.
Uzupełnieniem wystawy są świadectwa czeladnicze i dyplomy mistrzowskie oraz stare rękopiśmienne księgi cechowe: Cechu Szewskiego z 1678 r., Cechu Kuśnierskiego z 1750 r., i Statut Cechu Wielkiego z początku XIX w.
Sala nr 5. Starosądeczanie i ich życie społeczno – obyczajowe
Ekspozycja prezentuje przede wszystkim portrety starosądeczan; najstarszy Ignacego Śmiałka z II połowy XIX w. oraz namalowany przez Bronisławę Rychter – Janowską portret matki (mieszkanki Starego Sącza). Są też karykatury mieszkańców autorstwa Czesława Lenczowskiego. Ponadto poczet burmistrzów Starego Sącza od 1780 r. i portrety księży, a także prezesów i zasłużonych działaczy Towarzystwa Miłośników Starego Sącza. Tu również pamiątki po Janie Magierze słynnym w latach 60. i 70 kolarzu oraz prof. Józefie Wojnarowskim – specjaliście w dziedzinie mechaniki.
Uzupełnieniem ekspozycji są różne bibeloty z XIX w. i połowy XX wieku, kolekcja zegarów i maszyn do pisania, ubiory z okresu żałoby narodowej (II połowa XIX w.), instrumenty muzyczne, w tym najciekawszy klawikord z 1760 r.
Sala nr 6. Dziedzictwo Lachów Sądeckich i dawna sztuka religijna
Eksponaty obrazują życie codzienne i kulturę materialną Lachów Sądeckich.
Są więc przedmioty codziennego użytku: do pieczenia chleba, wyrobu masła i sera, maszynka do kręcenia lodów.
Przybory kuchenne: cedzaki, łyżniki, młynki do palenia i mielenia kawy; pierwszy model maszynki do mięsa.
Do prania i prasowania: tarki i maglownice oraz żelazka na węgiel i „duszę”.
Ponadto przybory do obróbki lnu: rachwa, międlica, cierlica i kołowrotki do przędzenia nici.
W ekspozycji znajdują także elementy ubioru Lachów Sądeckich.
Wytwory sztuki ludowej obejmują obrazy olejne Antoniego Hybla z Ropy, Mari Wnęk z Olszanki, na szkle malowane Jadwigi Marschalko–Kosal z Nowego Sącza, Stefani Bielak ze Starego Sącza oraz Józefa Citaka z Krynicy i Zdzisława Najducha z Paszyna,
O wierze miejscowego ludu świadczy kolekcja kapliczek przydomowych oraz kolekcja obrazów i rzeźb religijnych od XVII do XIX w.
Prezentowane są wizerunki Matki Boskiej: Częstochowskiej, Różańcowej, Bolesnej i Apokaliptycznej oraz świętych: Wincentego z Ferrary, Walentego, Antoniego, braci Kryspianów, Anny, Weroniki, Tekli.
Są też różne wersje Przemienienia Pańskiego i ukrzyżowania Pana Jezusa, w tym najcenniejszy namalowany na desce z XVII w.
W sali prezentowana jest też kolekcja krucyfiksów, w tym ciekawy egzemplarz z krzaka tarniny.
Sala nr 7. Sala tradycji i pamięci narodowej oraz zasłużonych starosądeczan
Ekspozycja w tej sali składa się z trzech części:
- Kolekcja militariów, pamiątki po starosądeckich legionistach oraz po Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.
2. Zasłużeni starosądeczanie – portrety, życiorysy, obrazy, książki oraz pamiątki po:
historykach: prof. Henryku Baryczu, Wiktorze Bazielichu i Szczęsnym Morawskim
malarzach: Czesławie Lenczowskim, Antonim Hyblu, Bronisławie Rychter – Janowskiej, i Teresie Palata – Nowińskiej
ludziach pióra: Janie Joachimie Czechu, Edmundzie Wojnarowskim, Bogusławie Agacie Konstanty
wojskowych: ks. płk. Tadeuszu Dłubaczu i gen. Wiesławie Łasińskim
ks. Józefie Leopoldzie Kmietowiczu współorganizatorze Powstania Chochołowskiego w 1846 r.
Kazimierzu Kubali – lotniku
3.Walczący, polegli lub pomordowani starosądeczanie w II wojnie światowej.
Ekspozycja prezentuje dokumenty życia codziennego okupacji; tajne nauczanie; walczących na różnych frontach wojny (mundury wojskowe) oraz na Sądecczyźnie partyzantów (oryginalna radiostacja oddziału „Tatara”).
Ponadto fotografie więźniów obozów koncentracyjnych i stroje obozowe (pasiak z KL Auschwitz i sukienka z Ravensbrük), a także poległych pomordowanych na Wschodzie.
Jest także kolekcja medali i odznaczeń wojennych i wojskowych oraz sztandarów różnych organizacji.