Pierwsza wzmianka o Starym Sączu datowana jest na 1257 r., kiedy to książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy podarował swojej żonie, księżniczce węgierskiej Kindze ziemię sądecką obejmującą tereny w trójkącie: Biecz – Limanowa – Podoliniec (obecnie Słowacja), jako zastaw za posag wniesiony do Polski i przekazany na walki z Tatarami.
Po 1257 r. Kinga założyła w widłach Popradu i Dunajca miasto Sandecz i uwłaszczyła otrzymanymi dobrami założony przez siebie w 1280 r. starosądecki klasztor Klarysek Po śmierci Bolesława, Kinga wychowana w duchu idei franciszkańskich, wstąpiła do zakonu św. Klary, gdzie zmarła w 1292 r. Pochowana została w kaplicy klasztornej. Już za życia uważana z osobę świętą, Jej grób otoczono kultem.
W 1358 r. Kazimierz III Wielki zezwolił dla Starego Sącza na lokację na prawie magdeburskim, jednocześnie zwolnił miasto od danin. W 1410 r. miasto zostało spalone przez wojska Zygmunta Luksemburskiego, dowodzone przez Ścibora ze Ściborzyc.
W 1683 r. król Jan III Sobieski po stoczonej bitwie pod Wiedniem (w drodze powrotnej do Warszawy) odwiedził miasto, aby pokłonić się szczątkom księżnej Kingi. Poparł wówczas starania o beatyfikację księżnej. W 1690 r. papież Aleksander VIII ogłosił Kingę błogosławioną.
Po I rozbiorze Polski Stary Sącz wszedł w skład Galicji (zabór austriacki) a ziemie klasztorne zostały upaństwowione. Miasto wielokrotnie nawiedzały pożary. Największy miał miejsce w 1795 r., kiedy spaleniu uległo niemal całe miasto wraz z ratuszem.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1300 Żydów. 17 sierpnia 1942 roku getto zostało zlikwidowane, mieszkańcy wyprowadzeni do getta w Nowym Sączu a stamtąd zostali wywiezieni do obozu zagłady w Bełżcu, gdzie wszyscy zginęli.
Największym wydarzeniem w historii miasta była wizyta papieża Jana Pawła II, który przybył do Starego Sącza 16 czerwca 1999 r. aby kanonizować bł. Kingę. Uroczystość zorganizowana na stu hektarach pól ornych zgromadziła 650 tysięcy wiernych.
Stary Sącz odwiedzili prezydencji III RP: Lech Kaczyński w 2009 r. i Andrzej Duda – w latach 2016, 2020 i 2024.
Ada Sari – kariera i sława
Odkryj historię Ady Sari, światowej sławy primadonny, która swoje pierwsze kroki stawiała w Starym Sączu. Poznaj pamiątki po wielkiej artystce i prześledź jej drogę z rodzinnego miasta na największe sceny operowe świata, od La Scali po Carnegie Hall.
(parter – lewa strona, sala nr 1 i 2)
Historia i kultura Starego Sącza
Wybierz się w podróż przez osiem wieków historii jednego z najstarszych miast w Polsce, nierozerwalnie związanego z postacią Świętej Kingi. Zobacz, jak na przestrzeni wieków kształtowała się unikalna kultura i tożsamość Starego Sącza, który do dziś zachwyca swoim dziedzictwem.
(parter – prawa strona, sala 3-7)
Skarby z ziemi wydobyte
Zobacz najstarsze ślady ludzkiej obecności na ziemi sądeckiej, odkryte podczas prac archeologicznych. Te niezwykłe artefakty, od pradawnych narzędzi po średniowieczną ceramikę, opowiadają historię życia codziennego naszych przodków.
(piwnica)
Ksiądz Józef Tischner – życie i myśl
Zanurz się w świecie jednego z najwybitniejszych polskich myślicieli, księdza profesora Józefa Tischnera. Poznaj jego życie, filozofię i nierozerwalny związek z górami i podhalańską kulturą, które inspirowały jego refleksje nad człowiekiem i wolnością.
(piętro)